Gebitsproblemen zien we zeer regelmatig bij onze honden, katten en konijnen. Dit artikel gaat vooral over de problemen die we zien bij honden. Deze problemen zijn vergelijkbaar met die bij de mens.
Vooral tandplaque is de grote oorzaak van gebitsproblemen. Uit tandplaque ontstaat tandsteen en deze beiden kunnen aanleiding zijn voor tandvleesproblemen en parodontitis. Parodontitis is een ontsteking van het parodontium, dat bestaat uit tandvlees, kaakbot en de vezels waarmee de wortels vast in het kaakbot zitten. 80% van de honden en 70% van de katten boven de drie jaar heeft een vorm van parodontitis
Verder zien we bij honden wel eens cariës. Hierbij is het emaille beschadigd door inwerking van zuren, geproduceerd door bacteriën op de kies. Vaak veroorzaakt door zoete voedingsmiddelen.
Ook kan het gebeuren dat een hond een kies of tand breekt tijdens het kauwen op iets hards (bot, steen, hout). Als de tand zover afbreekt, zodat het wortelkanaal open ligt, dan zal er een wortelkanaalontsteking en later een wortelpuntabces ontstaan. Je hebt dan een kaakbotontsteking.
Al deze problemen kunnen zeer pijnlijk zijn en kunnen indien ze niet behandeld worden de oorzaak zijn van problemen elders in het lichaam, zoals ontstekingen in de nieren en hartkleppen.

Hoe weet ik dat mijn hond gebitsproblemen heeft?

Een vieze lucht uit de bek of pijn bij het eten zijn vaak de eerste verschijnselen die u kunt opmerken. Natuurlijk is het mogelijk om voor die tijd al problemen waar te nemen, maar dan moet u wel in de bek kijken, iets wat niet altijd even makkelijk hoeft te zijn. Het is meestal goed te zien of er tandsteen of ontstekingen aanwezig zijn, mits de hond het toelaat natuurlijk om in de bek te laten kijken. Soms zijn die problemen helemaal niet zo duidelijk en lijkt zelfs alles in orde, terwijl er met een röntgenfoto wel problemen gezien kunnen worden.

Hoe beïnvloeden gebitsproblemen de algemene gezondheid van uw huisdier?

Het tandplaque en tandsteen dat zich rond de tanden en kiezen vormt, zorgt ervoor dat het tandvlees ontstoken raakt. Bacteriën infecteren het tandvlees, dat er rood en gezwollen uit gaat zien. Het is vaak ook pijnlijk als je het aanraakt en gaat snel bloeden. Uiteindelijk gaat het tandvlees zich terugtrekken. Dit proces gaat net zolang door, totdat die tand of kies uiteindelijk los gaat zitten. Tussen de tand en tandvlees kan zich pus en ander ontstekingsmateriaal ophopen, hetgeen een constante bron is van bacteriën die uiteindelijk ook het kaakbot kunnen infecteren en zelfs in de bloedbaan terecht kunnen komen. Bij een wortelkanaalontsteking zullen er bacteriën via de wortelpunt het kaakbot ontsteken. Hier vandaan kunnen ze elk orgaan in het lichaam infecteren. Denk hierbij vooral aan de nieren (één van de oorzaken van nierproblemen bij onze huisdieren) en de hartkleppen. Er kunnen zo ernstige aandoeningen worden veroorzaakt, die uiteindelijk zelf tot de dood van onze huisdieren kunnen leiden.

Wat kan eraan gedaan worden?

Voor een goede inspectie is het belangrijk om de hond onder narcose te brengen. Zeker zeer pijnlijke processen zal een hond niet zonder vorm van narcose laten bekijken. Allereerst gaan we het tandsteen verwijderen. Het grootste gedeelte wordt met een krabbertje verwijderd, daarna wordt met een ultrasoon trilapparaat de kleine restjes verwijderd. Daarna wordt gekeken of er kiezen of tanden zodanig aangetast zijn dat ze niet meer behouden kunnen worden.
Kiezen of tanden die afgebroken zijn zullen vaak getrokken moeten worden. Soms is een wortelkanaalbehandeling zinvol.
Zeker bij kleine hondjes zien we vaak parodontitis. Het trekken van tanden en kiezen is vaak onvermijdelijk bij te ver gevorderde parodontitis, waarbij de tand soms al los zit en dus het kaakbot al is aangetast. Net als bij mensen is parodontitis een chronische ziekte die niet meer helemaal kan genezen. Een kies met parodontitis zal wanneer hij schoongemaakt is weer opnieuw problemen gaan geven als je hem niet afdoende schoon kan houden. Dit is bij onze huisdieren helaas vaak erg lastig zonder narcose. De ontsteking zal weer problemen veroorzaken en uw dier heeft snel weer pijn.
Het trekken van kiezen en tanden kan erg lastig zijn. Ze hebben vaak meerdere wortels en kunnen nog erg vast zitten. Soms moet er dus kaakchirurgie aan te pas komen om de wortels eruit te krijgen. De plek waar de kies of tand verwijderd is wordt meestal gehecht, om nabloedingen te voorkomen.
Na de behandeling beoordeelt de dierenarts of er ook antibiotica gegeven moet worden. Ook moet aandacht worden besteed aan een zorgvuldige pijnbestrijding.
Het ”even schoonmaken van het gebit” dekt daarom niet de hele lading. Het is een werkje dat zorgvuldig en met de nodige expertise moet worden uitgevoerd. Hierbij is een uitgebreide kennis van de bek en tandanatomie nodig en een zekere vaardigheid, die we gedurende lange tijd hebben opgebouwd.
Het is vaak onvermijdelijk dat na verloop van tijd opnieuw problemen optreden. Het is dan ook noodzakelijk dat u of wij regelmatig het gebit van uw dier inspecteren. Dit gebeurt altijd bij de jaarlijkse gezondheidscontrole en vaccinatie van uw dier, maar het is verstandig dit zelf thuis ook regelmatig te doen(zie verder bij wat u zelf kunt doen ter preventie, verder in dit artikel). Hoe eerder er behandeld wordt, hoe minder kans op blijvende schade.

Heeft het zin om ander voer te gaan geven?

In het wild eten katten en wolven hele dieren, bestaande uit huid, botten en allerlei taai materiaal. Hiervoor moet het dier flink kauwen. Dit heeft een verzorgend effect op het gebit. Tevens wordt door het kauwen de speekselproductie verhoogd, wat weer de groei van bacteriën tegengaat. Gezien we onze honden tegenwoordig kant en klaar voeding geven waar ze weinig moeite mee hebben (en dit geldt ook voor rauwvleesvoeding) en ze vaak het hap-slik-weg mechanisme hanteren, moeten we wat anders verzinnen. Er is een voerbrok ontwikkeld, Hill’s t⁄d, dat een wat schuimige structuur heeft. De brok is ook wat groter dan normaal, zodat ze wel moeten kauwen. Het idee is dat wanneer de hond hierop bijt, de kies door de brok heen zakt en de buitenkant van de kies schoongepoetst wordt. Zeker heeft dit een positief effect op de gezondheid van de bek, maar 100 procent voorkomen doe je de vorming van tandplaque en tandsteen hier niet mee. Er zijn andere zaken nodig om de bek gezond houden.

Wat kunt u zelf doen?

Tandenpoetsen is de gouden standaard om de bek gezond te houden (bekijk ook eens ons artikel Tanden poetsen). Men kan hiermee het beste beginnen als de bek gezond is en niet pijnlijk. Het is daarom verstandig om van jongs af aan uw dier eraan te wennen dat u in de bek bezig bent. Regelmatig de bek openen en voorzichtig met uw vingers het tandvlees masseren. Geleidelijk aan gaat u steeds een stapje verder, waarbij u niet vergeet uw dier daarvoor te belonen. Maak het geen straf voor het dier. U kunt dan wat honden tandpasta op uw vinger smeren, die vaak lekker smaakt. U maakt dan wat poets bewegingen in de bek. Op een gegeven moment is dan de tijd aangebroken dat u met een borsteltje de tanden kunt poetsen. Er zijn speciale tandenborstels voor honden en katten, die rekening houden met de speciale anatomie van de bek. Gebruik absoluut geen mensen tandpasta. Uw dier kan niet zoals wij zijn of haar mond spoelen en de pasta zal maagproblemen geven, omdat het dier de tandpasta door moet slikken. Hoe vaker u poetst hoe beter, liefst iedere dag. Als er al tandsteen aanwezig is, dan kunt u dit niet meer wegpoetsen. Het is dan beter om het gebit eerst te laten reinigen.

U kunt speciale voeding voor het gebit geven, Hill's® t/d, welke helpt om tandsteen te voorkomen. Verder Orozyme® Bucco Fresh, een algenpoeder, dat zorgt dat tandplaque minder snel overgaat in tandsteen en tandsteen ook zachter kan maken, zodat het makkelijker te verwijderen is. Er is ook een tandgel, die je op de tanden kan smeren, waarbij de hond dit zelf met zijn tong verspreidt. Dit is vooral handig bij honden die echt niet te poetsen zijn.

Zeker ook voor gebitsproblemen geldt het moto: “Voorkomen is beter dan genezen”!