Plotseling in huis plassen, heel vaak naar de kattenbak gaan, klagelijk miauwen bij het naar de kattenbak gaan en bloederige urine: als u een kat met blaasproblemen heeft, komen bovengenoemde verschijnselen u waarschijnlijk wel bekend voor. Bij mensen met vergelijkbare klachten wordt vaak antibiotica meegegeven om de (bacteriële) infectie te bestrijden. Bij katten is het echter een heel ander verhaal. Er zijn verscheidene oorzaken die kunnen leiden tot blaasproblemen bij katten: een bacteriële blaasontsteking, gruis, blaasstenen, nierbekkenontsteking, een blaastumor of een foutje in de vorm van de blaas dat gemakkelijk tot ontstekingen leidt.

Ondanks dat er veel bekende oorzaken zijn van blaasproblemen bij katten, kunnen we in veel gevallen geen onderliggende oorzaak vaststellen.
Sinds kort is duidelijk geworden dat verreweg de meeste blaasproblemen bij katten heel erg lijken op wat bij mensen bekend staat als het ‘blaaspijn syndroom’. Dit is een niet te onderschatten irritatie van de blaaswand die leidt tot pijn tijdens het plassen, bloed plassen, het vaak moeten urineren en soms tot (ernstige) pijn in de onderbuik. Er is bij mensen nog geen duidelijk aanwijsbare oorzaak gevonden. Het is meer een factorenziekte, dus iets wat optreedt als verschillende omstandigheden allemaal net op een ongunstige manier tegelijkertijd optreden. Het komt dan ook in verschillende mate voor bij verschillende patiënten. Het ‘blaaspijn syndroom’ wordt bij katten idiopathische cystitis genoemd. Dat is een medische term voor een blaasontsteking zonder bekende oorzaak.

Blaasproblemen leiden allemaal tot dezelfde klachten. Om de klachten goed te kunnen behandelen, is het echter wel belangrijk om onderzoek te doen naar de mogelijke onderliggende oorzaken.

Oorzaken van blaasproblemen bij katten van alle leeftijden:

Idiopathische cystitis 50%
Blaasgruis/blaassteen 20%
Verstopping van de blaas 20%
Bacteriële blaasontsteking 1 – 5%
Vormafwijkingen van de blaas / kanker van de urinewegen 1 – 5%
Blaassteen/gruis samen met een bacteriële blaasontsteking 1 – 5%


Oorzaken van blaasproblemen bij katten van 10 jaar en ouder:

Idiopathische cystitis 5%
Blaasgruis/blaassteen 10%
Verstopping van de blaas 7%
Bacteriële blaasontsteking 50%
Kanker van de urinewegen 3%
Blaassteen/gruis samen met een bacteriële blaasontsteking 17%

 

Idiopathische cystitis

Idiopathische cystitis heeft geen duidelijke oorzaak. Hoe de blaasproblemen precies ontstaan, is ook nog niet goed bekend. We denken dat er iets misgaat met de slijmlaag van de blaas en de werking van de pijnzenuwen van de blaas.

De binnenzijde van de blaas wordt bekleed door een slijmlaag die de blaaswand moet beschermen tegen de irriterende effecten van urine.
Om een of andere reden gaat er iets mis in de slijmlaag van katten met idiopathische cystitis. De slijmlaag dekt de gehele blaaswand niet meer goed af. Er kunnen plekken optreden waar urine in direct contact komt met de blaaswand. Dit prikkelt de pijnzenuwen van de blaas en veroorzaakt het vrijkomen van bepaalde stoffen, die ontsteking veroorzaken. Katten met idiopathische cystitis hebben meer en/of gevoeliger pijnzenuwen in de blaas, waardoor ze bij een pijnprikkel meer pijn voelen dan een gemiddelde kat. Alles bij elkaar zorgt dit dus voor pijn, zwelling en het lekken van bloed. Niet heel veel, maar genoeg om de urine herkenbaar te verkleuren.

We weten niet voor elke kat waarom er in eerste instantie iets mis gaat met de slijmlaag van de blaas. Stress lijkt een belangrijke factor. Stress kan bij katten door heel onbelangrijk lijkende dingen veroorzaakt worden, zoals veranderingen in voeding, kattenbakkorrels, inrichting van het huis en dagroutine van de baas. Zelfs weersveranderingen kunnen van invloed zijn. Ruzie met een andere kat (ook al is het een huisgenootje waar ze verder goed mee kunnen opschieten) wordt ook vaak als aanleiding tot blaasproblemen gezien bij gevoelige katten.

Blaasgruis en blaasstenen

Als de urine (over)verzadigd is met bepaalde stoffen, kunnen deze neerslaan in de vorm van kristallen. We noemen deze kristallen blaasgruis. Sommige katten drinken onvoldoende, waardoor blaasgruis in hun urine ontstaat. Andere katten maken gewoon gruis, ook als ze wel voldoende drinken. Als dit gruis in de blaas samenklontert, kan er een blaassteen ontstaan. Er zijn verschillende soorten blaasstenen, afhankelijk van hun samenstelling. Struviet- en calciumoxalaat-stenen komen het meeste voor. De laatste jaren zijn de voedselproducten zich via de ontwikkeling van speciale diëten vooral gaan concentreren op het voorkomen van struvietstenen. Helaas zien we daardoor meer calciumoxalaat ontstaan, een steen die, in tegenstelling tot struviet, niet op te lossen is met een speciaal dieet en dus operatief verwijderd moet worden.

Verstopping van de blaas

De plasbuis is voornamelijk bij katers erg smal. Als er al sprake is van een gezwollen, pijnlijke blaas is de aanwezigheid van gruis of losgelaten slijmlaagproppen bij katers soms net genoeg om de afvoergang van de blaas te doen verstoppen. De plasbuis kan ook afgesloten worden door kleine blaassteentjes die vastlopen, of door spierkrampen van de plasbuis die kunnen optreden bij heftige irritatie of ontsteking.
Niet kunnen plassen is een levensbedreigend probleem! Doordat de afvalstoffen niet uitgescheiden kunnen worden met de urine, is de kat zichzelf aan het vergiftigen. Ook kunnen de nieren onherstelbare schade oplopen.

Bacteriële blaasonstekingen

Hoewel een bacteriële infectie van de blaas de meest voorkomende oorzaak van blaasontsteking is bij zowel de mens als de hond, is het bij met name jongere katten slechts een zeldzame oorzaak van urinewegklachten. Oudere katten met nierproblemen hebben meer kans op een bacteriële infectie. Bij hen is de urine minder geconcentreerd. Bacteriën groeien namelijk niet goed in geconcentreerde (lees: normale) kattenurine. Daartegenover staat dat bij oudere katten veel minder vaak lagere urinewegklachten voorkomen. Soms kan er zelfs een bacteriële blaasontsteking aanwezig zijn bij een kat met nierproblemen zonder dat de kat echt urinewegklachten toont! Een risico van een bacteriële infectie is dat de infectie zich uitbreidt via de urineleider richting de nieren, waardoor een nierbekkenontsteking kan ontstaan.

Voorkómen en genezen

Als uw kat blaasproblemen heeft, is het belangrijk om urine te laten onderzoeken. Soms zijn er meer onderzoeken nodig om de oorzaak van de blaasproblemen te achterhalen. Een blaassteen is bijvoorbeeld niet altijd te ontdekken met onderzoek van de urine, daar kan een echo van de blaas voor nodig zijn. Alleen als we alle mogelijke oorzaken hebben uitgesloten, kunnen we met zekerheid zeggen dat er sprake is van idiopathische cystitis.
We kunnen de blaasproblemen alleen goed behandelen, en in de toekomst proberen te voorkomen, als we weten wat het onderliggende probleem is bij uw kat.

Om problemen bij katten die gevoelig zijn gebleken voor blaasproblemen zo goed mogelijk te voorkomen, bevelen wij het volgende aan:

  • Water: Laat uw kat heel veel drinken. Plaats meerdere waterbakjes en zorg dat ze vaak ververst worden. Gebruik eventueel een waterfontein. Geef uw kat het liefst blikvoeding (hier zit veel vocht in), eventueel zelfs aangelengd met water.
  • Kattenbak: Plaats meerdere kattenbakken (plaats open en dichte bakken). Als uw kat niet vaak genoeg naar de kattenbak kan of durft te gaan, kan er blaasgruis of zelfs een blaassteen gevormd worden.
  • Stress verminderen: Feromonen (geurlokstoffen) die een geruststellende werking op een kat hebben, kunnen stress in belangrijke mate verminderen. Laat deze verdampen in de omgeving waar uw kat zich het meest bevindt. Ze kunnen helpen conflicten en angst bij uw kat(ten) te voorkomen. Ook zijn er bepaalde capsules die stress kunnen verminderen. Vraag advies aan uw dierenarts.
  • Dieet: Soms zijn diëten die urine verzuren gunstig voor uw kat, soms ook niet! Blikvoeding is bij blaaspatiënten vaak gunstiger dan droogvoer. Ga in ieder geval niet over tot zelf dokteren met voeding: het geven van de onjuiste voeding kan de vorming van blaasgruis en blaasstenen juist bevorderen. Vraag advies aan uw dierenarts. Tegenwoordig zijn er ook diëten die de vorming van blaasgruis verminderen en daarnaast stress-verlagende stoffen bevatten.
  • Voorkom overgewicht: Zorg er ook voor dat uw kat op een goed gewicht blijft. Katten met overgewicht lopen een hoger risico op het ontwikkelen van blaasgruis en blaasstenen.
  • Glycosaminoglycanen (GAG’s): Het slijmvlies van de blaas bestaat uit glycosaminoglycanen. Geef uw kat extra GAG’s om de kwaliteit van het blaasslijmvlies te bevorderen. Niet alle GAG’s hebben een gunstig effect op het blaasslijmvlies. Het best passende produkt lijkt 'Cystease' dat uit N-acetyl glycosaminen bestaat. Het wordt door het farmaceutisch bedrijf Ceva op de markt gebracht in Groot-Brittannië en is hier slechts bij uitzondering of via een Engelse website op het internet verkrijgbaar. Niet bij alle katten helpt het geven van glycosaminoglycanen: ongeveer 60% van de katten met blaasproblemen heeft minder klachten ze als glycosaminoglycanen gesupplementeerd krijgen. Bij de andere 40% heeft dit helaas geen effect.

Als de problemen eenmaal begonnen zijn, zijn bovendien de volgende zaken belangrijk:

  • Pijnstillers: Vraag de dierenarts welke pijnstillers geschikt zijn voor een kat alvorens ze te geven!
  • Blaasontspanners: Het ontspannen van de blaas vermindert pijn en aandrang.
  • Antibiotica: Als uw kat een bacteriële blaasontsteking heeft, zijn antibiotica nodig om de ontsteking te genezen. Een verwaarloosde blaasontsteking kan leiden tot een nierbekkenontsteking, wat op zijn beurt weer kan leiden tot beschadiging van de nieren.

In ernstige gevallen kan het noodzakelijk zijn om de blaas van de kat te legen, omdat dit de kat zelf niet meer lukt. Dit kan meestal door middel van een katheter. Een enkele keer is dit niet mogelijk en moet de blaas direct aangeprikt worden (punctie). Als u niet zeker weet of uw kat kan plassen, moet u altijd de dierenarts opzoeken! Liever een keer teveel naar de dierenarts dan een keer te laat.

Gelukkig is het zo dat de problemen veroorzaakt door idiopathische cystitis doorgaans niet langer dan 5 tot 10 dagen duren. Helaas is het zo dat een kat, die dit soort problemen heeft gehad, deze problemen waarschijnlijk vaker zal krijgen.
Goed overleg met de dierenarts is noodzakelijk om een kat met blaasproblemen zo goed mogelijk te begeleiden. Een goede begeleiding kan veel stress en ongemak verminderen voor kat en eigenaar!