De ziekte van Cushing is een aandoening waarbij de bijnieren betrokken zijn. Honden (en mensen) hebben 2 bijnieren. Deze kleine organen liggen als een soort kapje op de nieren.
De bijnieren produceren verschillende hormonen. Bij de ziekte van Cushing maken de bijnieren teveel van het bijnierschorshormoon cortisol aan. Een andere benaming voor de ziekte van Cushing is daarom hypercortisolisme.

Productie van cortisol
De bijnieren worden aangestuurd door de hypofyse, een kleine klier die onder de hersenen ligt. De hypofyse is klein, maar erg belangrijk: de hypofyse reguleert de afgifte van belangrijke hormonen, onder andere schildklierhormoon en de hormonen die de bijnieren produceren.
De hypofyse geeft een hormoon af wat ACTH genoemd wordt. ACTH zorgt ervoor dat de bijnieren cortisol gaan produceren. Normaal wordt de productie van cortisol op deze manier heel nauwkeurig gereguleerd.

Cortisol staat met name bekend als het stresshormoon: bij stress (zowel lichamelijke stress, als bij emotionele stress) zorgt cortisol ervoor dat het lichaam op de juiste manier reageert. Ook speelt cortisol een belangrijke rol bij de stofwisseling.

Symptomen
Symptomen die kunnen voorkomen bij de ziekte van Cushing zijn:

• Meer drinken en meer plassen
• Toename van de eetlust
• Gewichtstoename
• Dikkere buik
• Verminderd uithoudingsvermogen
• Dunnere huid
• Kale plekken, met name op de flanken
• Verlies van spieren
• Spierzwakte: minder goed kunnen klimmen, springen en/of lopen
• Vaak terugkerende blaasontstekingen

Niet alle symptomen die hierboven genoemd zijn, hoeven aanwezig te zijn bij honden met de ziekte van Cushing. In het begin zal alleen meer drinken en meer plassen opvallen. Het kan enkele maanden duren voordat er veranderingen aan de huid en spieren zichtbaar zijn.

Een hond voordat hij behandeld werd voor de ziekte van Cushing en tijdens de behandeling.
Bron: www.cailsilorin.com/treating-diabetes-and-cushings-in-dogs/

Oorzaken van de ziekte van Cushing
De ziekte van Cushing kan ontstaan door een tumor van de hypofyse of een tumor van de bijnieren. In 85% van de gevallen is de oorzaak een hypofysetumor, in 15% van de gevallen is de oorzaak een bijniertumor.

Een teveel aan cortisol in het bloed kan ook veroorzaakt worden door dit zelf toe te dienen, bijvoorbeeld in de vorm van tabletten. De cortisol wordt in dit geval niet door de bijnieren geproduceerd, maar is afkomstig van buiten het lichaam. Dit noemen we iatrogene of geïnduceerde Cushing.

Hypofysetumor
De hypofyse produceert ACTH, wat de bijnieren stimuleert om cortisol te produceren. Normaal wordt de productie van ACTH geremd als er cortisol vrijkomt: het doel, namelijk de productie van cortisol, is immers bereikt. Als de hond een hypofysetumor heeft, blijft de hypofyse ACTH produceren. Hierdoor worden de bijnieren continu gestimuleerd om cortisol te produceren en ontstaat er een overmaat aan cortisol in het bloed.

De hypofysetumor veroorzaakt in de meeste gevallen geen uitzaaiingen in andere delen van het lichaam. De tumor kan wel heel groot worden en drukken op de hersenen. Dit kan leiden tot sloomheid en verminderde eetlust.

Bijniertumor
Als er sprake is van een tumor van de bijnier, produceert de bijniertumor cortisol zonder hiervoor een signaal te krijgen van de hypofyse. Meestal is er sprake van een tumor van één van beide bijnieren. Een bijniertumor is in de meeste gevallen wel kwaadaardig en kan uitzaaien naar de longen.

Hoe kunnen we de diagnose stellen?
Als uw hond verdacht wordt van de ziekte van Cushing zijn er verschillende onderzoeken mogelijk om deze diagnose te bevestigen.

Bloedonderzoek
Bij de ziekte van Cushing is er een overmaat cortisol in het bloed. Het heeft echter geen nut om de hoeveelheid cortisol in het bloed te meten: cortisol wordt niet in een constante hoeveelheid geproduceerd, de hoeveelheid in het bloed kan per moment verschillen. Ook kan het komen naar de praktijk en het afnemen van bloed stress veroorzaken, waardoor er meer cortisol aanwezig is in het bloed. Het is daarom niet zinvol om de hoeveelheid cortisol in het bloed te bepalen. Met een bloedonderzoek kunnen we wel aanwijzingen krijgen voor de ziekte van Cushing en andere oorzaken voor de verschijnselen uitsluiten.

Urineonderzoek
Met behulp van een onderzoek van de urine kunnen we de ziekte van Cushing wel aantonen. Cortisol wordt uitgescheiden in de urine. We kunnen de hoeveelheid cortisol in de urine vergelijken met een andere stof in de urine, die op een constante manier wordt uitgescheiden. Op deze manier kunnen we wel zeggen of er een grotere hoeveelheid cortisol dan normaal in de urine aanwezig is. Voor dit onderzoek moet u van drie ochtenden urine van uw hond opvangen.

Echo van de bijnieren
Bij verdenking van een bijniertumor als oorzaak voor de ziekte van Cushing, kan een echo van de buik gemaakt worden om proberen de bijniertumor in beeld te brengen.

CT-scan
Bij verdenking van een hypofysetumor als oorzaak voor de ziekte van Cushing, kan een CT-scan van de kop gemaakt worden om proberen de hypofysetumor in beeld te brengen.

Behandeling
De behandelingsmogelijkheden zijn afhankelijk van de oorzaak van de ziekte van Cushing. Als er sprake is van een hypofysetumor kan deze tumor middels een hersenoperatie verwijderd worden. Een bijniertumor kan ook operatief verwijderd worden.
Indien een operatie niet mogelijk is, kunnen we de productie van cortisol door de bijnieren onderdrukken met medicatie.