Op het moment van schrijven is het buiten koud en regenachtig. ’s Avonds is het alweer vroeg donker. De pepernoten liggen alle enige tijd in de winkel en sommige winkelstraten maken zich al op voor de feestdagen. Voor veel mensen is het nog te vroeg om zich voor te bereiden op de jaarwisseling; november is immers nog maar net begonnen. Maar als u een dier met vuurwerkangst heeft, is het eigenlijk zelfs al aan de late kant om aan de komende jaarwisseling te denken.
Vuurwerkangst valt onder geluidsgevoeligheid of geluidsangst: het dier is bang voor geluiden, en in dit specifieke geval voor vuurwerk. Ook de rook, trillingen en lichtflitsen van het vuurwerk kunnen angst veroorzaken.
Niet alle reacties op geluiden vallen direct onder geluidsangst. Het schrikken van een geluid kan een normale reactie zijn: het kan immers betekenen dat er gevaar dreigt. Er wordt een reactie in gang gezet door de hersenen, om te zorgen dat je kan vechten of vluchten als het nodig is.
Bij dieren met geluidsangst schiet de reactie zijn doel voorbij. Als het geluid voorbij is, kalmeert een normaal dier (of mens). Bij geluidsangst duurt de schrikreactie langer. Ook kan de reactie extremer zijn.
Angst kan lastig te herkennen zijn. Niet alle dieren blaffen, slopen dingen of verstoppen zich als ze bang zijn.
Vuurwerkangst komt zelden alleen voor. In de meeste gevallen is er ook sprake van andere angsten: meer dan 20% van de honden met vuurwerkangst heeft een andere angst, zoals verlatingsangst en gegeneraliseerde angststoornis.
Daarnaast kan vuurwerkangst escaleren naar angst in andere situaties. Het dier kan bang worden van andere geluiden. Dit hoeven geen harde geluiden te zijn, ook zachte geluiden zoals het omslaan van een bladzijde in de krant kan angst veroorzaken.
Ook kan het dier andere signalen verbinden met vuurwerk. Honden kunnen bijvoorbeeld bang zijn op plaatsen waar ze geweest zijn toen er vuurwerk werd afgestoken. Of het donker worden wordt gekoppeld aan het afsteken van vuurwerk, waardoor de hond bang is in het donker.
Vuurwerkangst dat niet behandeld wordt, zal alleen maar erger worden. Het eerste jaar verstopt uw dier zich mogelijk alleen tijdens het vuurwerk met de jaarwisseling zelf. Het daaropvolgende jaar kan de angst al eerder tot uiting komen. Ook kan het gedrag dat uw dier vertoont tijdens het vuurwerk steeds extremer worden.
Het niet behandelen van angsten is, net als het angstig maken van dieren, een vorm van mishandeling. Het wordt duidelijker als we het volgende voorbeeld nemen: geschopt worden en daar pijn van hebben is tijdelijk. Het daarna bang zijn voor voeten duurt heel lang en is misschien wel permanent. De ontstane angst komt iedere keer weer boven water. Niet alleen de schop zelf kan lichamelijke gevolgen hebben, maar ook de angst die vervolgens ontstaat. Angst veroorzaakt in het lichaam dezelfde reactie stress. Deze reactie zorgt er in eerste instantie voor dat je kan vechten of vluchten. Als deze reactie langer duurt, zoals bij dieren met vuurwerkangst en andere angsten het geval is, is er sprake van chronische stress. Dit heeft een groot effect op zowel het geestelijke als het lichamelijke welzijn van het dier. Zo zorgt chronische stress onder andere voor onderdrukking van het immuunsysteem, waardoor het dier vatbaarder is voor ziektes. Ook is stress geassocieerd met aandoeningen van het maagdarmkanaal en urinewegklachten.
Denk er maar over na... Er is wat aan te doen! De oplossingen zijn misschien niet altijd perfect (vergeten en met een schone lei verder zou het mooist zijn) maar als de kwaliteit van het leven van uw dier er beter van wordt als u actie onderneemt, wat let u dan?
Hoe angsten het beste behandeld kunnen worden hangt van de omstandigheden en het dier zelf af. Wat vuurwerkangst betreft zijn de volgende zaken vooral van belang:
- Vermijd het vuurwerk. Er zijn vakantieparken waar het verboden is om vuurwerk af te steken.
- Zorg dat uw dier het vuurwerk minder goed hoort. Sluit de gordijnen en zet bijvoorbeeld de televisie of de radio aan. Zorg er wel voor dat dit geluid niet te hard staat, want dan kan het dier door het geluid juist geprikkeld worden. Witte ruis, of white noise, zorgt ook voor wegvangen van geluiden in de omgeving.
- Ook zijn er speciale koptelefoons voor honden die het geluid dempen, bijvoorbeeld Mutt Muffs®.
- Als het dier bang is voor de flitsen die het vuurwerk veroorzaakt, kan het bedekken van de ogen helpen. Dit kan bijvoorbeeld met Doggles® (speciale zonnebrillen voor honden) of een Thundercap®.
- Zorg voor een veilige plaats. Veel dieren kiezen ervoor om zich te verstoppen in de badkamer, in een kast of onder het bed. Als u weet waar uw dier zich verschuilt als hij/zij bang is, zorg dan dat uw dier altijd toegang tot die plaats heeft.
- Sommige dieren verstoppen zich niet als ze bang zijn, maar vertonen andere gedrag, zoals continu heen en weer lopen. Voor deze dieren kunt u een veilige plaats creëren en het dier leren zich daar te ontspannen.
- Er zijn allerlei voedingssupplementen, feromonen en technieken zoals Thundershirts® en massage die in mildere gevallen goed helpen.
- Hou uw dier binnen tijdens het vuurwerk. Uw dier kan in blinde paniek zichzelf verwonden of bijvoorbeeld onder een auto lopen. Als uw hond wel naar buiten moet om zijn/haar behoefte te doen, zorg dan dat uw hond goed aangelijnd is.
- Leidt uw dier af. Geef een snack of maaltijd die hij/zij normaal onweerstaanbaar vindt, of speel met uw dier. Dit verandert de emotionele staat van het dier, waardoor het mogelijk minder angstig reageert op het vuurwerk.
In sommige gevallen kan er beter voor medicatie gekozen worden. Bijvoorbeeld als:
- de eerder genoemde maatregelen zijn geprobeerd zonder succes
- de angst al langer bestaat; het dier was bijvoorbeeld tijdens de vorige jaarwisseling ook angstig
- er ook sprake is van andere angsten, of als u hierover twijfelt
- bij honden die mogelijk gevoeliger zijn voor vuurwerkangst, zoals herders of honden waarvan bekend is dat een van de ouders of een ander familielid vuurwerkangst heeft
- bij dieren die meer angstgedrag vertonen: hoe meer tekenen van angst er vertoont worden, des te moeilijker is de angst te behandelen
Wat we voor deze groep dieren met meerdere of hevige angsten met “medicatie” bedoelen, is niet een pilletje dat alleen op oud en nieuw zelf gebruikt hoeft worden. Ons doel is een verbetering van de algehele levenskwaliteit van deze dieren, dus gedurende het hele jaar. Aanvullend kan soms ook nog extra hulp nodig zijn tijdens de jaarwisseling zelf, zoals een Thundershirt® of een kortwerkende angstremmende medicatie.
Sommige middelen werken niet voor het ene dier, maar wel voor anderen. Soms moet je dus voor een dier meerdere middelen uitproberen voor je tevreden kunt zijn. Helaas duurt het 8 weken voor je conclusies over het al of niet werken van een middel kunt trekken; daarom is het zo belangrijk om met echt angstige dieren vroeg te beginnen met de behandeling. Anders kunnen we de angsten misschien niet onder controle hebben tegen de tijd dat de volgende jaarwisseling zich aandient.
Voor diegenen onder u die dit lezen en zich afvragen of zulke problemen voorkomen kunnen worden, moet u aan de volgende dingen denken:
- Stel vragen over het gedrag van de ouderdieren bij uw keuze voor pups en kittens.
Uit recent onderzoek is gebleken dat een traumatische ervaring bij ouders en grootouders tot een erfelijke angststoornis kan leiden. Jawel: erfelijk! Zelfs specifieke angsten kunnen erfelijk zijn. Dit is aangetoond door middel van onderzoek bij dieren die niet door hun ouders zijn opgevoed. Ondanks dat het angstgedrag niet van moeders kan zijn geleerd, bleek een specifieke angst in de volgende generatie aantoonbaar aanwezig. - Koop geen dieren waarvan de ouders al angst of andere gedragsproblemen vertonen.
- Laat uw dier niet voor 6 maanden leeftijd castreren of steriliseren, tenzij medisch noodzakelijk.
- Socialiseer uw dier bewust, zorg dat u het dier ook bekend maakt met luide geluiden en associeer deze gelijk met iets positiefs.
- Zorg dat het de allerbeste voeding krijgt tijdens de groei. De betere voedingsfabrikanten houden in hun puppy en kittenvoeding rekening met de behoeften van jonge diertjes waarvan de hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Zonder goede voeding kunnen de hersenen zich niet goed ontwikkelen, waardoor de leerprocessen ook niet goed verlopen. Als er aanleg voor is, kan angstgedrag zich goed ontwikkelen. Het dier leert immers niet dat bepaalde zaken veilig zijn, het moet dat telkens opnieuw ontdekken en vergeet datgene wat net geleerd is dan weer.
En misschien nog het belangrijkste: sluit uw ogen niet voor de mogelijkheid dat uw dier misschien te angstig kan zijn. Herkennen van het probleem is de eerste stap. Neem met ons contact op als u twijfelt of uw dier extra hulp nodig heeft of niet!
